Τα μεσάνυκτα της 4ης Μαρτίου 1944, οι Βούλγαροι συνέλαβαν τους 550 Εβραίους της πόλης και τους συγκέντρωσαν σε μία καπναποθήκη της οδού Σαλαμίνος. Μόνο 6 μπόρεσαν να διαφύγουν.
Στις παραμονές του Β' Παγκόσμιου
Πολέμου η Ξάνθη είχε 32.000 κατοίκους και ήταν έβδομη σε πλούτο στην Ελλάδα. Η
προοδευτική της πορεία διακόπτεται με το καθεστώς της 4ης Αυγούστου 1936 και με
τον πόλεμο.
Οι κάτοικοι της περιοχής,
χριστιανοί και μουσουλμάνοι, αντιστάθηκαν ηρωικά στους Γερμανούς εισβολείς στα
οχυρά του Εχίνου. Οι Γερμανοί εισήλθαν στην πόλη της Ξάνθης στις 8 Απριλίου
1941 και παρέμειναν έως τις 20 Απριλίου οπότε και την παρέδωσαν στους
Βούλγαρους. Η τρίτη Βουλγαρική Κατοχή αποδείχτηκε κατά πολύ σκληρότερη αυτής
των Γερμανών. Η τελευταία ευκαιρία που είχαν οι Βούλγαροι για να περάσει
οριστικά η Θράκη στα χέρια τους δεν έπρεπε να χαθεί. Κατέλαβαν βίαια τα δημόσια
κτήρια, εκδίωξαν όλους τους Έλληνες υπαλλήλους και ανέλαβαν τη διοίκηση.
Οι Μητροπολίτες ειδοποιήθηκαν να
διατάξουν την άμεση εξάλειψη των ελληνικών επιγραφών από τους ναούς και να
μνημονεύουν στο εξής στις θείες λειτουργίες τον Βασιλιά Βόρις και τον Βούλγαρο
Έξαρχο ενώ υποχρέωναν τους κατοίκους να συμμετέχουν σε κάθε εθνική, θρησκευτική
και βασιλική βουλγάρικη γιορτή και επέτειο.
Ταυτόχρονα τέθηκε σε εφαρμογή το
συστηματικό σχέδιο βουλγαροποίησης του πληθυσμού και της περιοχής:
Επιβλήθηκε η χρησιμοποίηση της
βουλγαρικής γλώσσας στις επιγραφές των καταστημάτων.
Καθορίστηκε ως μοναδική γλώσσα
συνεννοήσεως με τις αρχές η βουλγαρική. Όσοι τολμούσαν να μιλήσουν ελληνικά
τους επεβάλλετο πρόστιμο ή ξυλοκοπούνταν.
Έκλεισαν όλα τα ελληνικά σχολεία,
στη θέση των οποίων θα λειτουργούσαν βουλγαρικά.
Δόθηκε διαταγή να εφοδιαστούν όλα
τα καταστήματα και τα σπίτια με βουλγαρικές σημαίες.
Οι ελληνικές ονομασίες πόλεων,
χωριών και οδών αντικαταστάθηκαν με βουλγαρικές. Τα περισσότερα ηρώα και
μνημεία καταστράφηκαν, ενώ στα υπόλοιπα σβήστηκαν οι ελληνικές επιγραφές
Ανάλογη ήταν και η μοίρα της
εβραϊκής κοινότητας της Ξάνθης. Από το 1941 οι Εβραίοι υποχρεώθηκαν να φέρουν
το διακριτικό σήμα της θρησκείας τους - το κίτρινο αστέρι του Δαβίδ - ενώ τους
απαγόρευσαν να είναι έμποροι και βιομήχανοι. Τα μεσάνυκτα της 4ης Μαρτίου 1944,
οι Βούλγαροι συνέλαβαν τους 550 Εβραίους της πόλης και τους συγκέντρωσαν σε μία
καπναποθήκη της οδού Σαλαμίνος. Μόνο 6 μπόρεσαν να διαφύγουν.
Στις 18 και 19 Μαρτίου 1944,
άρχισε η μεταφορά τους μέσω Βουλγαρίας, προς τα στρατόπεδα των Ναζί όπου όλοι
βρήκαν τραγικό θάνατο στα κρεματόρια. Οι Βούλγαροι επιδόθηκαν σε λεηλασία των
εβραϊκών σπιτιών και καταστημάτων ενώ καταπάτησαν αντίστοιχες ιδιοκτησίες. Η
καταστροφή της εβραϊκής κοινότητας ήταν ολοκληρωτική αφού κανένας δεν επέστρεψε
στην Ξάνθη και οι ελάχιστοι επιζήσαντες εγκαταστάθηκαν σε άλλες πόλεις. Οι
Βούλγαροι εγκατέλειψαν την Ξάνθη στις 14 Σεπτεμβρίου 1944.
Πηγή: Βικιπαίδεια / Βίντεο: Αναστάσιος Τεφρωνίδης @Youtube