Ο Βασίλης Βερβέρης (1891 -1943), ηγετικό στέλεχος του ΚΚΕ, βουλευτής
της εκλογικής περιφέρειας Ροδόπης (που περιλάμβανε την Ξάνθη) του Ενιαίου
Μετώπου Εργατών και Αγροτών το 1932 και
του Παλλαϊκού Μετώπου το 1936 εκτελέστηκε από τους Γερμανούς στις 12
Δεκεμβρίου 1943 στην Καισαριανή Αττικής.
Βγαλμένος από τα σπλάχνα της
εργατιάς. Καπνεργάτης , δοκιμασμένος προλετάριος, που βρέθηκε πάντα στις πρώτες
γραμμές, υπέστη διώξεις, βασανιστήρια, πέρασε χρόνια στη φυλακή και την εξορία,
παλεύοντας για τα συμφέροντα της τάξης του
Η καταγωγή του ήταν από τη
Χρούπιστα (Άργος Ορεστικόν). Οι πρόγονοί του μετανάστευσαν από το Άργος
Ορεστικόν στα Κιμμέρια, μετά την επανάσταση του 1821, όπως και πολλοί άλλοι
συμπολίτες του.
Από την ίδρυση του ΚΚΕ
οργανώνεται στη Δράμα, όπου δραστηριοποιείται. Παράλληλα ασχολήθηκε με το
καπνεργατικό συνδικαλιστικό κίνημα και έγινε Γραμματέας της Καπνεργατικής
Ομοσπονδίας.
Το 1933, για τα δεκαπεντάχρονα
του κόμματος, γραφεί άρθρο στο
Ριζοσπάστης, όπου αναφέρεται στην εμπειρία του για το στήσιμο της κομματικής
οργάνωσης στη Δράμα. Παράλληλα σπούδασε στο Κομμουνιστικό Πανεπιστήμιο
Εργαζομένων της Ανατολής ή KΟΥTΒ (ρωσική γλώσσα: Коммунистический университет трудящихся Востока
ή КУТВ.
Αναλαμβάνει διευθυντής της
τουρκόγλωσσης εργατικής εφημερίδας, "Γενή Ζιά". Για αυτή του την
ιδιότητα καταδικάζεται το Μάρτη του 1925 σε δέκα μήνες φυλάκιση, σε δίκη που
έγινε για τα γεγονότα της 2ας Φεβρουαρίου μετά το λοκ άουτ των καπνεμπόρων .
Στις εκλογές του Νοέμβρη1926
είναι υποψήφιος βουλευτής του Ενιαίου Μετώπου Εργατών, Αγροτών, Προσφύγων και
με αυτή την ιδιότητα είναι ομιλητής σε μεγάλη συγκέντρωση στην πλατεία
"Ωραίας Θέας", "επιτεθείς κατά των αστικών κομμάτων δια την
παρατηρούμενην αεργίαν και του αισχρού νόμου περί εξαγωγής ανεπεξέργαστων"
, όπως έγραφε ο Ριζοσπάστης της εποχής.
Το Φλεβάρη
του 1927 μιλάει σε γενική Συνέλευση του Συνδικάτου καπνεργατών, η
"Άμυνα", για το 8ωρο και τα μεροκάματα, ενώ σύμφωνα με διαμαρτυρία
της Γενικής Συνέλευσης καπνεργατών Βόλου, είναι μέλος της ΚΟΕ και εκτοπισμένος.
Το Μάη του 1928 αναλαμβάνει γραμματέας της ΚΟΕ. Στο 4ο Συνέδριο της ΓΕΣΕΕ
βρίσκεται στους αποκλεισμένους συνέδρους της ΚΟΕ.
Κατά τη διάρκεια της μεγάλης
απεργίας του 1928 βρίσκεται φυλακισμένος στη φυλακή Θεσσαλονίκης, ενώ στις 6
Σεπτέμβρη του 1928 μιλάει σε ογκώδη συνέλευση
καπνεργατών της Ξάνθης, την πρώτη μετά τη ματωμένη απεργία, ως
αντιπρόσωπος της ΚΟΕ.
Όλη η μετέπειτα πορεία του είναι
πλούσια σε υποψηφιότητες εκλογικές: στις 21ης Απριλίου 1929, στις βουλευτικές
εκλογές ως υποψήφιος βουλευτής Δράμας, στις δημοτικές εκλογές Αυγούστου 1929 ως υποψήφιος δήμαρχος Ξάνθης.
Tο Νοέμβρη του 1931 του κοινοποιείται
ένταλμα εκτόπισης και τελικά το Μάη του 1932 εκτοπίζεται στον Άη Στράτη, μέχρι
την εκλογή του ως βουλευτή της εκλογικής περιφέρειας Ροδόπης του Ενιαίου
Μετώπου Εργατών Αγροτών, στις εκλογές του Σεπτέμβρη του 1932 .
Την επόμενη δεκαετία στη ζωή του
διαδέχονται καταδίκες, εκτοπίσεις, φυλακίσεις, κακοποιήσεις, με δράσεις
υποστήριξης κινητοποιήσεων ανέργων καπνεργατών, ομιλίες για τα δίκαιά τους,
υποψηφιότητες, αλλά και εκλογικές επιτυχίες.
Το Ιούνη του 1933 ανακηρύσσεται εκ
νέου, υποψήφιος δήμαρχος Ξάνθης. Το Γενάρη του 1934 γίνεται εκτελεστικός
επίτροπος της ΚΟΕ και της Ενωτικής ΓΕΣΕΕ. Στις 12-13.1.1934 δημοσιεύεται άρθρο
του στο Ριζοσπάστη για το ζήτημα των Κοινωνικών Ασφαλίσεων. Στις 12 Γενάρη
γίνεται μέλος στην κεντρική επιτροπή του ΚΚΕ. Στις 21 Γενάρη μιλά σε
προεκλογική συγκέντρωση 1500 ατόμων στη Θεσσαλική, ενώ κατά τη μετάβασή του από
εκεί προς Ξάνθη, στις 28 Γενάρη, όπου πραγματοποιείται συγκέντρωση 1000 ατόμων, συλλαμβάνεται στις
Σέρρες και κακοποιείται κατά την κράτησή του.
Στη συγκέντρωση εκείνη μίλησε διεξοδικά για τη διαμόρφωση της κατάστασης
, το χαρακτήρα των δημοτικών εκλογών, την κρίση, που είχε τραντάξει το
κεφαλαιοκρατικό καθεστώς, τις κατακτήσεις της Σοβιετικής Ένωσης,
καταφέρθηκε κατά του ετοιμαζόμενου
πολέμου και των ζυμώσεων για εγκαθίδρυση ωμής φασιστικής δικτατορίας.
Στις εκλογές του Ιούνη 1935 είναι
πάλι υποψήφιος βουλευτής στην περιφέρεια Ροδόπης. Τέλη Δεκέμβρη, στις φυλακές
του Μεσολογγίου πραγματοποιεί απεργία πείνας για την αποφυλάκισή του. Στις 26
Φλεβάρη 1936, κι ενώ είναι φυλακισμένος, εκλέγεται εκ νέου βουλευτής με το
Παλλαϊκό Μέτωπο.
Στις 13 Μάη μιλάει σε μεγάλη
συγκέντρωση 10.000 στην Ξάνθη για τα γεγονότα του Μάη της Θεσσαλονίκης.
Καταγγέλλεται στο Ριζοσπάστη πως επιδιώκεται η σύλληψη του. Στο μεταξύ διάστημα
αναπτύσσει πλούσια κοινοβουλευτική δράση. Με την κήρυξη της δικτατορίας του
Μεταξά συλλαμβάνεται και εξορίζεται. Στις 8 Μάρτη του 1938 μπαίνει στην
απομόνωση της Ακροναυπλίας.
Τον Απρίλιο του 1941 οι
κρατούμενοι της Ακροναυπλίας παραδίδονται στους Ναζί κατακτητές. Ο Βασίλης
Βερβέρης μεταφέρεται αρχικά σε στρατόπεδο συγκέντρωσης στη Λάρισα κι έπειτα στο
στρατόπεδο ΧαΪδαρίου, όπου μαζί με άλλους εννιά εκτελείται σαν σήμερα, στις 12
Δεκέμβρη του 1943 .
Το παρόν άρθρο στηρίχθηκε σε μελέτη
της κομματικής οργάνωσης Ξάνθης του ΚΚΕ, προκειμένου να ενημερωθεί το κοινό της
Ξάνθης για τον Βασίλη Βερβέρη, έναν γνήσιο αγωνιστή της εργατικής τάξης που
έδρασε στην περιοχή μας με αυταπάρνηση για την υπεράσπιση των δικαίων των
καπνεργατών. Με δεδομένη τη σημασία του καπνού και του καπνικού κινήματος της
Ξάνθης, θα ήταν κέρδος για την πόλη μας να αναδειχθεί ενδεικτικά, τουλάχιστον,
η ιστορία ενός τέτοιου αγωνιστή, με την ονομασία μιας οδού στην πόλη μας με το
όνομα, την ιδιότητα και την προσφορά του.
Με εκτίμηση
Βασιλική Γεωργιάδου
εκπαιδευτικός, διδάκτωρ Ιστορίας.